Ahilik Kültürü Türkiye’de halen Şanlıurfa başta olmak üzere bir çok ilde kutlanıyor. Şanlıurfa’da her yıl Şanlıurfa Esnaf ve Sanatkarlar Odalar Birliği’nin koordinasyonunda kutlanıyor.
Bilindiği gibi Ahilik, 13. yüzyılda Anadolu'da ortaya çıkan bir esnaf örgütüdür. Arapça "ahi" ya da eli açık, yiğit anlamındaki Türkçe "akı" sözcüğünden türediği ileri sürülür. Anadolu'da Ahilik'in kurucusu Ahi Evran'dır. Ahi Evran Azerbaycan'da doğdu. Çocukluğunu ve gençliğini de orada geçirdi. 1205'ten sonra Anadolu'yu gelerek Ahi örgütünü kurdu. Ahilik'i, birlikte ibadet ettikleri ve tören düzenledikleri yer olan tekkelere ve zaviyelere bağlayarak güçlendirdi. Sonunda Kırşehir'e yerleşti. Bu kentteki Ahi Evran Zaviyesi de Ahilik'in merkezi durumuna geldi. Ahi Evran, bütün zanaatların "pir"i ya da kurucusu sayılır.
Ahilik, Anadolu'da Türkmenlerin yaşadığı bütün kent, kasaba ve köylere yayılmıştı. Bir zanaat dalında çalışmak isteyen herkes o zanaatın Ahi birliğine katılmak zorundaydı. Her kentte zanaat dalı sayısı kadar Ahi zaviyesi bulunurdu. Her zanaat dalında en dürüst ve en saygın usta Ahi zaviyesinin başkanı olurdu. Zaviye başkanı "Ahi" adıyla anılırdı. "Server" adı verilen yiğitbaşı ise birliğin Ahi'den sonra gelen yöneticisiydi. Yiğitbaşı esnaf birliğinin düzenini ve güvenliğini sağlardı. Kentin ekonomik yaşamında en önemli yeri olan birliğin şeyhi Ahi Baba seçilirdi. "Ahi Baba" bütün Ahilerin başkanı sayılırdı. Ahi Baba’nın atanması, çıraklıktan kalfalığa, kalfalıktan ustalığa yükselme törenleri Ahi Evran zaviyesi şeyhlerinin izniyle yapılırdı.
Ahi olmak için olumlu ve olumsuz 7 şartı yerine getirmek lazımdır: 1. Hasislik kapısını bağlamak ve lutuf kapısını açmak.2. Kahır ve zulüm kapısını bağlamak, hilm ve mülayemeti açmak.
3. Hırsı bağlamak, kanaat ve rızayı açmak.4. Tokluk ve lezzeti bağlamak, açlık ve riyazeti açmak.
5. Halktan yana kapısını bağlamak, Haktan yana kapısını açmak.6. Herze ve hezeyanı bağlamak, marifeti açmak.7. Yalan kapısını bağlamak, doğruluk kapısını açmak.Fütüvvetnameye göre bu esaslara uyan Ahi olur.
Ahilik Kültürü Şanlıurfa’da halen ciddi manada yaşanıyor. Bir çok esnaf sabah dua ile işe başlıyor. Bu törenlere Belediye Başkanları, siyasiler ve yöneticiler zaman zaman katılıyor.Bu geleneklerin gelecek nesillere aktarılması gerekiyor. Ancak, 7 yaşında okula giden bir çocuğun 8 yıllık kesintisiz eğitim sonunda 15 yaşında okulu bitirdiği göz önüne alındığında bu yaşta bir çocuğun mesleğe girip öğrenmesi mümkün değildir. Ancak, Hükümetin yeni çıkarttığı Çıraklık yasası ile Çıraklık eğitim merkezine lise öğrenimini bitirmiş sayılıyor. Haftada 3 gün ustaların yanında hafta iki gün okul müfredata göre eğitim görüyor. Okulu bitirdiğinde liseyi bitirmiş sayılıyor ve bu sürede de meslek öğrenmiş oluyor. Bu iyi bir gelişme olsa da 15 yaşından sonra gelip meslek öğrenmenin zorluğu görülüyor.
Şanlıurfa meslek mensupları ile Şanlıurfa Esnaf ve Sanatkarlar Odaları Birliği Başkanı Mehmet Şefik Bakay ile bu konu üzerinde görüşmelerimizde Şanlıurfa’da mesleklerin gelecek kuşaklara nakledilmesi için çırak yetiştirilmesi gerektiğini belirtiyorlar. Bir çok meslek tarihi karışıyor. Halen ayakta olan mesleklerinde yok olmaması için bu mesleklere ciddi manada destek verilmesi gerekiyor.
