Şanlıurfa'nın yöresel lezzeti olan ve özellikle Ramazan ayı ve Ramazan bayramında sofralarını süsleyen külünçe, kendine has nakışıyla da dikkat çekiyor. "Külünçe Nakışı" olarak bilinen bu geleneksel motif, hamura özel bir görünüm kazandırıyor.
Külünçe Nedir?
Külünçe, Şanlıurfa'ya özgü, bayram ve özel günlerde yapılan, tuzlu veya şekerli olabilen bir çeşit hamur işidir. İçine mahlep, çörek otu, rezene gibi baharatlar katılarak farklı bir lezzet elde edilir. En önemli özelliği ise üzerine yapılan nakıştır.
Külünçe Nakışı Nasıl Yapılır?
Külünçe hamuru hazırlandıktan sonra, "külünçe bazısı" adı verilen özel bir merdane ile açılır. Ardından, hamurun kenarları parmaklarla bastırılarak şekil verilir. Üzerine ise, külünçe nakışı veya istenilen farklı şekillerde baskılar yapılır. Bu nakışlar, genellikle özel kalıplar veya el işçiliği ile oluşturulur.
Külünçe Tarifi
Hamuru için:
- 3 paket katı yağ (750 gr tereyağı)
- 2 kg un
- 3 çorba kaşığı yoğurt
- 1 ekmeklik ekşi hamur
- 1 çorba kaşığı külünçe kokusu
- 1 çorba kaşığı kara havuç (çörekotu)
- 1 çorba kaşığı tuz
- 1 su bardağı su
Üzerine sürmek için:
- 2 adet yumurta
- Eğer varsa külünçe nakışı
Yapılışı:
- Yağ eritilir, unun üzerine dökülerek iyice una yedirilir.
- Diğer hamur malzemeleri eklenir, gerekiyorsa su ilavesiyle sert bir hamur elde edilir.
- 30 dakika dinlendirilir.
- Dinlenmiş hamurdan yumurtadan biraz büyük, mandalina kadar bir yumak alınır.
- Külünçe bazısı (oluklu merdane) ile çapı 20 santim olacak kadar açılır.
- Kenarları başparmak ve şehadet parmağı ucu ile bastırılıp sıkılarak şekil verilir.
- Üst kısmına külünçe nakışı vurulur veya arzu edilen şekilde değişik şekiller mühür gibi baskı yapılır.
- Çatal veya bıçak ucu ile 3-4 yerinden batırılarak delinir.
- Yumurtalar bir kaba kırılıp çırpılır. Hazırlanan külünçelerin üzerine sürülür.
- Tepsiye konulup fırında üstü kızarıncaya kadar pişirilir.
Ek Bilgiler:
- Tuz yerine bir çay bardağı şeker konularak şekerli külünçe de yapılabilir.
- Külünçe kokusu hazır satılır. İçinde mahlep, boy (dahem) ve mayana (rezene) bulunur.
"Urfa'da Pişer, Bize de Düşer"
Şanlıurfa'da külünçe yapımı, sadece bir yemek tarifi olmanın ötesinde, kültürel bir mirasın da yaşatılmasıdır. "Urfa'da Pişer, Bize de Düşer" sözü, bu geleneğin önemini ve paylaşım kültürünü yansıtmaktadır.
KAYNAK: "Urfa'da Pişer, Bize de Düşer" kitabı (Eyyübiye Belediyesi yayınları)