SİZİ TANIYABİLİRMİYİZ?
Ben Halil ASLAN 2006 yılından itibaren bu sektörün içerisindeyim, 1984 yılında bu mesleğe başladım o zamanlar Şanlıurfa’da 2 tane mermerci vardı. Mermercilik çok ince bir iştir, çok güzel bir iş ama maalesef hamallıktan başka bir şey değildir. Mermer lükse girer ama maalesef bizim vatandaşlarımız mermeri aldıkları zaman ucuz olsun da nasıl oluyorsa olsun diyorlar, aslında mermer incelik isteyen bir iştir, mermer sektörüne baktığınız zaman insanlar 1 – 2 hafta çalışıyorlar sonra dükkân açıyorlar, bu zamanda herkes mermerci olmuş. Mermercilik eskisi gibi değil, biz daha önce bu sanayideydik ve sağ olsun devlet bize yer verdi eski havaalanının karşısında, mermerciler kooperatifi olarak yer tahsis etti. Oraya taşındığımızda maalesef işlerimizin yarısı burada yarısı da orada kaldı, bu sanayi sitesinde esnafların da orada yerleri var ama esnaflar buradan çıkmak istemiyorlar, kaç kere belediyeye müracaat ettik ama bir türlü mermerciler kooperatifine taşınamadık. Ben 2 yıldır buradayım mecburiyetten geldim ama burada atölye yok ve salon olarak kullanıyorum, işlerimiz eskiye göre %75 oranında düştü ve bildiğiniz gibi fiyatların artmasıyla da işlerimiz sıkıntıya girdi, Allah bereket versin ekmek yiyoruz ama eskisi gibi bir kazanç yok.
BU MESLEĞE NASIL BAŞLADINIZ?
Eskiden okul okumak çok zordu ve ben 84 yılında ilkokuldan mezun oldum, o zamanlarda mermerci denildiğinde çoğu insan bilmezdi, sadece 2 tane mermerci vardı. Bu mesleğe çocukluktan başladım ve çok şükür 2006 yılında dükkânımızı açtık, bu sektöre atıldık, atölye sahibi olduk. Zamanında 15 tane eleman çalıştırıyordum ama bu 5 – 6 yıldır ben ve oğlum tek çalışıyoruz çünkü iş yok, eskisi gibi işler kalmadı.
MERMERLERİ NEREDEN NASIL GETİRTİYORSUNUZ?
Biz mermerleri Afyon’dan getirtiyorduk, döşemeleri, basamakları ve mezar taşlarını yaparken Afyon mermeri kullanıyorduk. Şimdi de Afyon mermeri kullanıyoruz ama sadece basamakları döşemek için kullanıyoruz, tezgâhlarda şimdi granit olayı çıktı ve biliyorsunuz ki granitler de kanserojendir ama mermerde kanserojen madde yoktur. Batı granit satışını Türkiye’ye yapıyor ve Afyon bugün mermerlerini dünya’ya ihracat ediyor ama granit orada kullanılmadığı için Türkiye’de kullanılıyor. Granit Avrupa’da kanserojen madde olduğu için kullanılmıyor ve yasaklanmış, Türkiye’ye graniti musallat etmişler.
MERMERLER BURADA HANGİ MAKİNELERDEN GEÇİYOR?
Mermerler burada kesim makinelerinden geçiyor, eskiden mermerleri ham olarak getiriyorduk silim makinesi ve kesim makinesini kullanıyorduk ama maalesef o da tükendi ve sadece kesim makinesini kullanıyoruz, silim makinesi de fabrikada kullanılıyor. Eskiden zımpara olayı vardı ve ellerimizle zımpara yapardık, el işçiliği çoktu. Teknoloji ilerlerdi ve artık zımpara kalmadı, hazır krom alıp takıyoruz, küçük taşlama makinesi ile mermerleri elden geçiriyoruz ama maalesef eski mermercilik kalmadı. Bugün normal bir vatandaş gelip yanımızda çalışsa 1 – 2 hafta sonra atölye açmaya kalkar, şuanda artık parası olan mermerci olmuş.
BU MESLEĞİ KİMLER YAPMALI?
Ben 20 yıldır işçilik yaptım ve bu mesleği öğrendim, 20 yıl sonra kalktım atölye açtım. Dediğim gibi adamlar 1 – 2 hafta bir yerde çalışıyorlar sonra gidip atölye açıyorlar, paraları da var hemen gidip atölye açıyorlar, bu mesleği bir şeyi kalmadı. Eskisi gibi el işçiliği de kalmadı, zaten vatandaşlarımız da eski işçiliği aramıyorlar, mermer olsun da nasıl oluyorsa olsun diyorlar.
İNSANLARIN MERMERE İLGİSİ NASIL?
İnsanlar artık mecburiyetten mermer alıyorlar çünkü mermer artık ihtiyaç oldu ve eskisi gibi insanlar bulaşıkları yerde yıkamıyorlar, tezgâhta yıkıyorlar, bir ev için mutfak tezgâhı ihtiyaçtır.
ŞANLIURFA MERMERCİLİK SEKTÖRÜNDE NE DURUMDA?
Şanlıurfa bu sektörde iyi durumda, inşaat çok ve bugün nereden baksanız 100 küsur mermerci var. Şanlıurfa 100 tane mermerciyi kaldıramıyor, bugün Gaziantep’e ve Diyarbakır’a gidin en fazla 30 – 40 tane mermerci bulabilirsiniz, o şehirler de biliyorsunuz ki bizim Şanlıurfa’nın 4 – 5 misli büyüklüğündedirler. O yüzden parası olan atölye açıyor ve mermercilik artık meslekten çıkmış durumda.
MERMER ALIRKEN NELERE DİKAKT EDİLMELİ?
Mermerin meraklısı olan mermerin desenine bakar ve zevk alır, birçok mermer çeşidi vardır bunların arasında insan mermer seçimi yaparken zevk alır. Şimdi insanlar granit alırken umursamıyorlar hemen alıyorlar granitte desen yok, damar yok ama bizim Türk Afyon mermerinde aradığın deseni bulabiliyorsunuz.
YILIN HANGİ DÖNEMLERİNDE İŞLERİNİZ OLUYOR?
Bizim işlerimiz tarımcılığa bağlıdır ve ne zaman tarım işçileri dışarıdan gelirlerse işlerimiz o zaman açılır. Zaten müttehitler de bina yaparlarken malzeme ucuz olsun da nasıl oluyorsa olsun diyorlar, zaten şuan basamakların çoğunu fayans yapıyorlar ama hâlbuki kullanışlı bir malzeme değil. Bugün en lüks binaya gidin bakın basamakları fayanstır çünkü insanlar zaten biz asansöre biniyoruz, nadiren basamakları kullanıyoruz diyorlar. Mermer fayanstan daha dayanıklıdır ama insanlar görünüşü için fayansı tercih ediyorlar, malzemelere özen göstermiyorlar.
MERMER MONTAJI DA YAPIYORMUSUNUZ?
Bizim mesleğimizde montaj da dâhildir, eskiden tezgâhımızı yapardık, montajımızı yapardık ve şuan da yapıyoruz ama kaplama ve döşeme de montaj bize ait değildir, müttehit gelir ölçüyü bize verir bizde keser ona teslim ederiz. Şuan herkes mermer montajı yapıyor ama tezgâh montajını kimse kolay yapamadığı için tezgâh montajı bize kaldı.
MONTAJ SIRASINDA NELERE DİKKAT EDİYORSUNUZ?
Mermer camdan daha hassastır ve mermeri kaldırma teknikleri vardır, mermeri yatay olarak kaldırmazsınız dikey olarak kaldırabilirsiniz ve kaba kuvvet istemez. Az öncede dediğim gibi zaten herkes mermeri kaldıramaz ve montajını yapamaz.
MERMER MONTAJINDAN SONRA NELERE DİKKAT EDİLMELİ?
Mermeri çoğu insan kırıyor çünkü üzerine basılıyor, tezgâhı kullanan insanlar bir işlerini görmek için tezgâhın üzerine basıyorlar, özellikle de tezgâhın lavabo tarafına basıyorlar ve mermer tık diye yerinden atıyor. Mutfak tezgâhında meyve yıkanır, bulaşık yıkanır ama kesinlikle buz kırılmaz, üzerine çıkılmaz.
METRE USULÜ MÜ ÇALIŞIYORSUNUZ?
İşleri metre usulü tutuyoruz ve atölyede metre usulü yapıp teslim ediyoruz.
MERDİVEN KORKULUĞU YAPILIRKEN NEDEN FAYANSLAR ÇABUK KIRILIYOR?
Bu Alüminyum korkuluk yapan ustaların hatalarıdır, fayansı ve mermeri delerken elmas delici kullanmalılar bunun yanında da su takviye etmeliler, su olmadan mermeri delemezler. Ustalar elmas kullanmalılar ve su kullanmalılar eğer su kullanmazlarsa mermer ısınır ve yerinden atar, hiçbir zaman susuz delim yapamazlar.
MERMER DELİMİ HANGİ ALETLE YAPILMALIDIR?
Darbeli matkap kullanılmamalıdır, normal el matkabıyla veya küçük taşlama makinesiyle delim yapmalılar çünkü darbeli matkap kullanırlarsa sarsar ve mermer kırılır, normal matkap kullanılırsa hiçbir sıkıntı olmaz.
GÜNCEL MERMER FİYATLARI HAKKINDA BİLGİ VERİRMİSİNİZ?
Şuan ki güncel fiyatlarımıza göre mermer fiyatı pahalı ve vatandaşlara bir türlü bu durumu anlatamıyoruz, örneğin bugün bir nakliye geliyor ve kamyon sahibi kilo olarak 600 lira istiyor, tabi adam haklı bu kamyonun yakıtı var ve bu tabi ki mermere de yansıyacak. Bu fiyatları mermere yansıttığımız zaman da vatandaş bize tepki gösteriyor, zaten dolar almış başını gidiyor. Bu işin filesi var, işçiliği var, ayrı malzemesi var, elektriği var, dükkân kirası var bunları da ekleyince fiyat hayli yüksek oluyor ayrıca bu konuda vatandaş da haklı ama maalesef yapacak bir şey yok. Bugün el emeği göz nuru dediğimiz bir işin karşılığını alamazsak çalışmamızın bir anlamı kalmaz ve boşuna çalışmış oluruz.
MESLEĞİNİZDE SORUNLAR YAŞIYORMUSUNUZ?
Özellikle müşterilerimizden yana sorunlar yaşıyoruz, örneğin bize gelin ölçümüzü alın diyorlar ve biz de gidip alıyoruz, sonra tezgâhını işliyoruz ve ücretin yarısını istiyoruz veriyorlar. Ayrıca bize işinizi bitirin tamamını vereyim diyorlar ama biz tezgâhı işledikten sonra bir türlü müsait olmuyorlar, kaç hafta, kaç ay bekliyoruz, o yüzden veresiyeyi de kaldırdık.
BU KONUDA BURADAN YETKİLİLERE NELER SÖYLEMEK İSTERSİNİZ?
Yetkililere şunu söylemek istiyorum, ben bugün aşağı yukarı 3 – 4 yıldır bir yere döşemek için mermer verdik ve fiyatı 35 lira işçilik dâhil dedik ama paramızı alamadık. Devletimizden ve büyüklerimizden isteğim esnaflarla müşteriler arasında arabuluculuk etsinler, en azından biz işimizi bitirdiğimizde müşteri paramızı verebilir, inanır mısınız? Bugün o mermerin sadece fiyatı 150 lira ama ben işçilikte dâhil 35 lira dedim ama şuana kadar daha paramı alamadım. Devlet müşteri parayı vermeyince hesap sorsun, neden bu esnafım parasını vermiyorsun? Desin ve ayrıca burada güç meselesi var, adamı olan aşiret olan burada söz sahipliği yapıyor.
MEZAR İŞLERİ DE YAPIYORMUSUNUZ?
Evet, mezar işleri de yapıyoruz ve bu işi metre usulü değil de kademe olarak yapıyoruz, örneğin kat ve kat isteklere göre granit isteyene granit mermer isteyene mermer olarak yapıyoruz ve fiyatları 4 bin liradan 100 bin liraya kadar değişiyor.
MESLEĞİNİZDE ÇIRAK VEYA ELEMAN BULABİLİYORMUSNUZ?
Eleman bulma konusunda sıkıntı yaşıyoruz, eleman bulmak sıkıntı ve sadece bizim mesleğimizde değil bütün sektörler de eleman bulmak artık sorun.
SİZCE BU SORUN NEDEN KAYNAKLANIYOR?
Eğitimin artmasından kaynaklanıyor, örneğin ilkokulun 8 yıl olmasından dolayı bu sorun var ve bugün bir çocuğu 6 yaşında okula başlatmamız lazım, çocuk okula başlayıp ilkokulu bitirince 14 yaşında oluyor ve o çocuk liseye gitmek istemediğinde bir işte çalışamaz. Benim oğlum okumadı ve lise 2 terk, o yaştan sonra gidip bir yerde çıraklık yapamaz çünkü delikanlı olmuş, bana bile bazen karşı geliyor başkasının yanında nasıl çalışsın, bir laf vardır ya hani ağacı yaşken eğeceksin bu lafın üzerinden ilerlemek lazım.
İNSANLAR MERMER KULLANIRKEN NELERE DİKKAT ETMELİLER?
İnsanların mutfak tezgâhları mermerse eğer çamaşır suyu ve tuz ruhu kullanmasınlar, ayrıca bunlar zemin ve basamaklar için de geçerlidir çünkü hem parlaklığını götürüyor hem de zarar veriyor.
MESLEĞİNİZİ İLERLEYEN YILLARDA NEREDE NASIL GÖRÜYORSUNUZ?
Eğer böyle devam ederse mesleği 2 – 3 yıl sonra bırakmak zorunda kalacağız çünkü işçi, çırak ve usta bulamıyoruz.
MESLEĞİNİZİN ÖLMEMESİ İÇİN DAHA DA GELİŞMESİ İÇİNNELER YAPILABİLİR?
Eleman yetiştirmek lazım, eğer eleman yetişmezse belirli bir süreye kadar mesleği devam ettirirler ve sonra çocuklarına devrederler, eleman işi bırakırsa büyük sorun olur. Teknoloji ilerledi ama her şeye de zarar verdi, eleman yetişmiyor ve her şey fabrikasyon oldu hal böyle olunca da ister istemez mesleği bırakacağız. Mermercilik sektörünü devam ettirmek için tek olmak yetmez en azından 3 – 4 kişi olmak gerekir.
BİZE ZAMAN AYIRDIĞINIZ İÇİN TEŞEKKÜR EDERİM.
Ben teşekkür ederim.
ŞANLIURFA GAZETESİ
