Patates, nişastalı yumruları için yetiştirilen değerli bir tarım bitkisidir. Dünyanın en önemli bitkisel besin kaynaklarından biri olan bu bitkinin (Solanum tuberosum) anayurdunun Güney Amerika'da And Dağları olduğu ve Amerika Yerlileri'nce yüzlerce yıl öncesinden beri yetiştirildiği bilinmektedir. Patates Avrupa'ya ilk kez 16. yüzyılda, Güney Amerika'dan dönen İspanyol gezginleri tarafından getirilmiş, daha sonra İrlanda'ya, oradan da İngiltere'ye yayılmıştır
.
Avrupa'ya getirildiği ilk dönemlerde, yalnızca zenginlerin bahçesinde yetiştirilen ve ancak önemli şölenlerde sunulan değerli bir yiyecekti. Oysa İrlanda'ya götürüldükten kısa bir süre sonra patates büyük bir hızla yaygınlaşarak halkın başlıca besin kaynağı durumuna geldi. Sanayi Devrimi sırasında sayıları hızla artan fabrika işçilerine ucuz yiyecek arayışıyla birlikte patates bir kesim olarak önem kazandı. 18. yüzyıl ortalarına gelindiğinde ise pek çok ülkede ana besin kaynağı olarak ekmeğin yerini aldı. Ama. 1846-47 kışında İrlanda'da patates tarlalarına patates mildiyösü denen bir hastalık bulaşarak bütün ürünün yok olmasına neden oldu. Bunun sonucunda İrlanda'da patates tarımı geriledi.
Günümüzde en başta gelen patates üreticileri SSCB. Almanya Federal Cumhuriyeti, Polonya, ABD, Fransa, İngiltere, Çekoslovakya, Hollanda ve İrlanda'dır. Yıllık patates üretiminin 4 milyon ton dolayında olduğu Türkiye'de ise hemen hemen bütün bölgelerde patates tarımı yapılır. Ama toplam üretimin yaklaşık üçte birini Nevşehir ve Niğde illeri sağlar.
Patates insan beslenmesinde en az buğday ve pirinç kadar önemli yer tutan bir bitkidir. Yüksek karbonhidrat miktarı ile Avrupa ve Amerikar17;da birçok ulusun temel besin kaynağıdır. Ülkemizde de günümüzde cipslik ve sofralık tüketimi gün geçtikçe artmaktadır.
Bol miktarda nişastanın yanı sıra kalsiyum ve C vitamini de içeren patates kolay sindirilebilen değerli bir gıda maddesidir. En çok kızartılarak, yemek, salata ve püre yapılarak tüketilir. Hayvan yemi olarak da kullanılan patatesten ayrıca nişasta çıkarılır, alkol ve glikoz gibi bazı kimyasal maddelerin üretiminde hammadde olarak da yararlanılır.Bu yararlarının yanı sıra yapılan bir çalışma ile Ankara Üniversitesi Gıda Mühendisliğindeki bilim adamları bir ilke imza attılar ve 'patatesten' yakıt üretmeyi başardılar. Böylece, alternatif enerji kaynakları olan güneş, rüzgâr, hidrojen ve biyoyakıta bir yenisi daha eklendi.
Uzmanlar, patateslerden yakıt elde etme aşamasını ise şöyle anlattılar:
'Patatesler temizlenir parçalanır. Uygun bileşimle suyla karıştırılır. Bakteri ile aşılanır. Belirli sıcaklık ve sürede tutulur. İstenilen oranda aseton bütanol ve etanol üretilir'
Üretilen yakıtın araçlarda sorunsuz bir şekilde kullanılabildiğini belirten uzmanlar, 'Direk araçlarda doğrudan arabanın deposunda kullanılabilir... Enerji içeriği daha fazla benzine göre' açıklamasını yaptılar.
Patatesin Türkiye'de bol miktarda üretildiği düşünülürse, yakında patates tarlalarının kenarlarında patatesten üretilmiş yakıtı satan istasyonlar görebiliriz.
Ziraat Müh.Ahmet Yusuf KÖYLÜ
KAYNAK:GENÇ ZİRAATCİ