Sigara zammının tüketime etkisi var mıdır?
İnternet ortamında gezerken bazı kurum ve kuruluşların istatistik raporlarına denk geldim.
Sigara zammının tüketime etkisini belgelemek için yapılmış istatistik çalışmaları yayınlanmış, güya sigaraya zam geldikçe, kullanımda azalma oluyormuş…
Sigara zammının kullanıma etkisi olduğu kesin ama olumlu değil olumsuz etkisi oluyordur.
Eminim, zam geldiğini duyan tiryaki, efkârlanıp eskisinden daha fazla sigara içiyordur.
2003 yılında 2 lira olan ortalama bir paket sigara bugün 55 liraya yükselmiştir.
Aradaki bu korkunç farkı açıklayacak, izah edecek bir kelime, bir kavram, bir tanım yoktur.
Enflasyon, devalüasyon ve aklıma gelen başka hiçbir kelime bu korkunç artışı anlatmaya yetecek gibi değil…
Dünyanın en yanlış tezi ve en büyük yalanı; “Zam geldikçe sigarayı bırakanların sayısında artış oluyor” söylemidir.
Allah aşkına çevrenize bir bakın, fiyatı yükseldiği için sigarayı bırakan kaç kişi gösterebilirsiniz?
Eskiden tamamı TEKEL’in yani devletin olan ama zaman içinde yapılan hatalı özelleştirmeler yüzünden neredeyse tamamına yakını yabancı yatırımcıların eline geçen filtreli, bandrollü, paketli sigaraların satışı azalmış olabilir.
Çünkü, insanlar merdiven altı olarak tabir edilen küçük dükkanlarda veya evlerde sarılarak satılan kayıt dışı sigaralara yönelmişlerdir.
Oturduğunuz mahalleyi, işe giderken takip ettiğiniz güzergahı şöyle bir inceleyin, en az onlarca tütüncü, sigaracı dükkanı göreceksiniz.
Bu bir arz talep meselesidir.
55 liralık sigarayı alacak maddi gücü bulunmayan tiryaki kayıt dışı ve olağanüstü sağlıksız olan 15 liralık sigaraya yönlenmiştir.
Bu sigaraların hazırlandığı imalathaneler, satıldığı dükkanlar kayıt dışı olduğu için haliyle buralardan sigara alanlar araştırma şirketlerinin istatistiklerine girmiyor.
Demek ki neymiş?
Öyle masa başında oturarak “sigaraya zam geldikçe tüketim azalıyor” demek yanlışmış…
Devekuşu misali kafayı kuma sokmakmış…
Olaya bir de şu açıdan bakalım.
Bahsettiğim kayıt dışı tütün ve sarılmış sigara artık milyon dolarlık büyük bir sektör haline gelmiştir.
Bu sektördeki imalathane veya işletme sahipleri tütünü, sigara kağıdını ve diğer aparatları alıyor, kira ödüyor, yevmiye ödüyor, elektrik faturası ödüyor ve ürettiği sigaranın paketini 15 liraya satıyor.
15 liraya sattığı bu sigaradan bütün giderlerini karşılıyor ve geriye kalan kârıyla da geçimini sağlıyor.
Demek ki, 15 liraya bile satılan sigara üreticisine para kazandırıyor.
O zaman bu sigaranın maliyetinden üç - dört fazla fiyata satılması sigara patronlarına haksız kazanç sağlamaz mı?
Sigara alamayan tiryaki merdiven altı üretime yönelince kayıt dışı ekonominin büyümesine sebep olmaz mı?
Dahası; yaşanan bu durumdan dolayı devletin belki milyarlarca lira vergi kaybına uğradığı yetkililerce görülmez mi?
Yani hükümete şunu anlatmak lazım:
Sigara ve tütün mamullerinden alınan vergiyi artırdıkça devletin kasasına daha fazla değil, tam tersi daha az para giriyor.
Sigaradan alınan verginin makul seviyeye çekilmesi tiryakiyi memnun eder, kayıt dışı ekonomiyi bitirir, devletin kasasına daha çok para girmesini sağlar.