İsmail Baykuş, Şanlıurfa Gazetesi’ne verdiği özel röportajda berdel evlilikleriyle ilgili dikkat çeken açıklamalarda bulundu. Berdel evliliklerinin İslami açıdan herhangi bir sakıncası olmadığını belirten Baykuş, “İki gönül bir olunca samanlık seyran olur derler ya, normal bir şey olarak görüyorum. Çünkü zorlama bir durum yok, anlaşarak oluyor bu işler,” ifadelerini kullandı.
Berdel Evliliklerinin Gönüllülük Esasına Dayalı Olduğunu Vurguladı
Baykuş, berdel evliliklerinin gönüllülük esasına dayalı bir gelenek olduğunu ve geçmişte bu tür evliliklerin daha yaygın yapıldığını söyledi. Ancak, bu uygulamanın günümüzde azaldığını belirten Baykuş, “Eskiden daha çok yapıyorlardı, şimdi tabi azaldı. Ama insanlar hürdür. Gönüller bir olunca yapacak bir şey yok,” şeklinde konuştu.
Berdel Evliliklerinin Daha Uzak Akrabalardan Yapılması Daha Uygun Olur
Berdel evliliklerinin aileler arasındaki anlaşmalarla gerçekleştiğini belirten Baykuş, daha uzak akrabalardan yapılan evliliklerin daha uygun olacağına dikkat çekti. "Keşke daha dışarıdan, daha uzak akrabalardan olsa iyi olur, ama gel gör ki insanlar hürdür," diyerek, bireylerin kendi özgür iradeleriyle bu tür evliliklere karar verdiğini ifade etti.
Berdel Evliliklerinin Sosyal ve Ekonomik Temelleri
Berdel evliliklerinin tarihsel olarak kökleri olan bir gelenek olduğunu belirten Baykuş, özellikle kırsal kesimde görülen bu uygulamanın sosyal güvence ve dayanışma amacıyla ortaya çıktığını söyledi. Berdel, tarihsel olarak ekonomik ve toplumsal zorluklar nedeniyle aileler arasında karşılıklı olarak yapılan bir tür yardımlaşma olarak kabul edilmiştir. Bu tür evlilikler, geçmişte daha yaygınken, günümüzde modernleşme ile birlikte azalmıştır.
Baykuş’un açıklamaları, berdel evliliklerinin toplumsal kabulü ve geleneksel evlilik anlayışları üzerindeki etkilerini yeniden gündeme getirebilir. Bu tür evliliklerin hala bazı kesimlerde kabul görmesi, toplumsal değerlerin ve bireysel özgürlüklerin nasıl dengelendiğine dair önemli soruları da beraberinde getiriyor.
ŞANLIURFA BERDEL EVLİLİKLERİ
Şanlıurfa'da berdel evlilikleri, özellikle kırsal bölgelerde tarihi bir geçmişe sahip ve geleneksel bir uygulamadır. Bu tür evlilikler, iki ailenin karşılıklı olarak birbirlerinin çocuklarını evlendirmeyi kabul etmesiyle gerçekleştirilir. Berdel evliliklerinin kökeni, genellikle toplumsal dayanışma ve ekonomik sebeplerle ilişkilendirilir. Aileler, bu tür evliliklerle hem sosyal hem de ekonomik güvence sağlamayı amaçlamışlardır.
Berdel uygulaması, geçmişte özellikle göçebe yaşam tarzı ve kırsal kesimde daha yaygınken, günümüzde modernleşme, kentleşme ve eğitim seviyesinin artmasıyla daha az görülmektedir. Bununla birlikte, Şanlıurfa gibi kırsal yerleşimlerde geleneksel uygulamalar hala bazı aileler tarafından sürdürülmektedir.
Berdel evlilikleri genellikle gönüllülük esasına dayanır, ancak bu tür evliliklerde bazen aile baskıları ve geleneksel değerler etkili olabilmektedir. Birçok insan, özellikle gençler, bu geleneksel evlilik düzenine katılmak zorunda kalabilir.
Bugün, bu tür evliliklerin bireysel özgürlükler ve insan hakları açısından tartışılmasına neden olmaktadır. Ancak, Şanlıurfa'da berdel evlilikleri hala sosyal bir olgu olarak varlığını sürdürmektedir, ancak sayısı giderek azalmaktadır.
Berdel'in Tarihçesi:
- Osmanlı Dönemi ve Öncesi: Berdel uygulaması, Osmanlı İmparatorluğu’ndan çok daha önce, Orta Asya'nın göçebe toplumlarında başlamış olabilir. O dönemde, aileler arasında güven ve işbirliğini pekiştirmek için yapılan berdel evlilikleri, bazen bir borç ödeme ya da çıkar ilişkisi olarak kabul edilmiştir.
- Toplumsal Dayanışma: Berdel, köy toplumlarında ekonomik ve sosyal destek sağlamak amacıyla yapılırdı. Zira aileler, maddi ya da manevi zorluklarla karşılaştıklarında, bu tür evlilik düzenleri birbirlerine yardım etmenin bir yolu olarak görülürdü.
- Evlilikte Karar Verme: Berdel evliliklerinde, genellikle aileler arasında anlaşma ve rıza ön planda olsa da, zaman zaman gençlerin gönüllü olmamaları da söz konusu olabilirdi. Çiftlerin bazen tanımadıkları bir kişiyle evlenmesi gerekirdi.
- Cumhuriyet Dönemi ve Günümüz: Cumhuriyet’in ilk yıllarında bu gelenek hala yaygın olsa da, özellikle kentleşme, eğitim seviyesinin artması ve modernleşme ile birlikte berdel evliliklerinin sayısı azalmaya başlamıştır. Bugün ise bu tür evlilikler, büyük şehirlerde çok daha nadir görülmekte ve genellikle kırsal alanlarda yaşanmaktadır.
Berdel Evliliklerinin Nedenleri ve Sakıncaları:
- Berdel evliliklerinin en büyük nedenlerinden biri, aileler arası anlaşmalar ve ekonomik sıkıntılardır. Bazen zorlama olmadan, her iki tarafın da rızasıyla gerçekleştirilmiş olsa da, evliliklerin bazen gönül rızasına dayanmaması ve baskılarla yapılması sakınca oluşturabilir.
- Toplumda, berdel evliliklerinin genellikle dışarıdan gelen gözlemcilere göre olumsuz yorumlar almasına neden olan faktörler; bireysel özgürlüklerin kısıtlanması, aile baskısı ve geleneksel değerlerin dayatılmasıdır.
Günümüzde ise berdel evlilikleri, insan hakları ve özgür irade temelinde ele alınan evlilik anlayışlarına ters düştüğü için çok daha az rastlanır hale gelmiştir.
