Et Fiyatlarındaki Artış Son Beş Yılda Rekor Kırdı
Türkiye’de et fiyatları son beş yılda inanılması güç oranlarda artış göstererek vatandaşın alım gücünü zorlamaya devam ediyor. Özellikle yüksek enflasyonun etkisiyle temel gıda ürünleri arasında yer alan kırmızı et, artık birçok ailenin sofrasında nadiren yer buluyor. 2020 yılında 32 lira seviyesinde olan dana karkas etin kilosu, 2025 yılı itibarıyla 432 liraya kadar ulaştı. Bu artış oranı yüzde 1.230’u bulurken, Türkiye’de et tüketimi günden güne düşüyor. Etin artık lüks bir ürün haline gelmesi, özellikle dar gelirli kesimlerin sofralarında etin yerini başka alternatiflerin almasına yol açtı.
Gıda fiyatlarındaki yükselişin temel sebepleri arasında enflasyonla birlikte, yanlış tarım ve hayvancılık politikaları da gösteriliyor. Kırsal bölgelerde hayvancılıkla geçimini sürdüren üreticiler, artan yem, enerji ve bakım maliyetlerinden şikayet ederken, bu zincirin son halkasında tüketici, fahiş fiyatlarla baş başa kalıyor. Girdi maliyetlerinin kontrol altına alınamaması, fiyatların düşmesi için atılan adımların da etkisini sınırlıyor. Özellikle Ramazan ayında fiyatların sabit kalması hedeflenmiş olsa da beklenen düşüş gerçekleşmedi.
Türkiye, Avrupa’nın En Az Et Tüketen Ülkesi Oldu
Avrupa İstatistik Ofisi Eurostat’ın 2023 verilerine göre Türkiye, etli yemek tüketiminde Avrupa’nın en alt sırasına yerleşti. “İki günde bir et, tavuk ya da balık içeren öğün tüketemeyen nüfus” kategorisinde Türkiye, yüzde 39,1 oranla birinci sırada yer aldı. Bu oran, Avrupa genelinde en yüksek seviye olarak kaydedildi. Türkiye’yi sırasıyla Romanya, Bulgaristan ve Slovakya takip etti. Bu veriler, ülke genelinde etin artık yalnızca özel günlerde tüketilen bir ürün haline geldiğini ortaya koyuyor.
Et tüketiminde yaşanan düşüş, Türkiye’nin dünya sıralamasındaki yerini de geriye çekti. Tarım ve Orman Bakanlığı’nın yayımladığı 2023 yılına ait rapora göre, Türkiye’de kişi başı kırmızı et tüketimi 18,44 kilogram olarak gerçekleşti. Bu rakam, dünya ortalaması olan 28,5 kilogramın oldukça gerisinde kaldı. Karşılaştırıldığında Uruguay’da kişi başına et tüketimi 44,4 kiloya ulaşırken, Arjantin 40 kilogramlık tüketim oranıyla ikinci sırada yer aldı. Türkiye’de ise tüketim oranı neredeyse bu ülkelerin yarısı kadar bile değil.
Emekli Sofraya Et Koyamıyor, Fiyatlar Dünya Ortalamasının Üç Katı
Türkiye’de dar gelirli kesimin yanı sıra, sabit geliriyle geçinmeye çalışan emekliler de et tüketiminden büyük ölçüde vazgeçmiş durumda. Et ve Süt Kurumu’nun sunduğu verilere göre, gelir dağılımındaki eşitsizlik arttıkça, temel beslenme kaynaklarına ulaşmak da zorlaşıyor. Et fiyatları, yalnızca liranın değer kaybıyla değil, aynı zamanda üretim ve dağıtım sistemlerindeki bozulmalarla da birlikte artış gösteriyor. Bugün Türkiye’de kilogram başına düşen et fiyatı ortalama 17,81 dolar seviyesine ulaşmış durumda. Bu rakam, dünya ortalaması olan 6,62 doların yaklaşık üç katı anlamına geliyor.
Ramazan ayında yapılan piyasa denetimleri ve market fiyat analizleri de fiyatlardaki artışın sürdüğünü gözler önüne seriyor. Türkiye Ziraat Odaları Birliği tarafından yayımlanan Mart ayı sonu raporuna göre, dana eti şubat ayında 644 lira iken mart sonunda 692 liraya yükseldi. Sadece bir ayda yaşanan yüzde 7,4’lük artış, bayram alışverişi yapmaya çalışan tüketiciyi doğrudan etkiledi. Pek çok vatandaş, geleneksel bayram sofralarında yer alması gereken etin yerine, daha ucuz alternatifleri tercih etmek zorunda kaldı.
Sosyal medyada et fiyatlarıyla ilgili yaptığı paylaşımlarla dikkat çeken iktisatçılar da, Türkiye’nin küresel ortalamaların çok üzerinde fiyatlara sahip olduğuna dikkat çekiyor. Grafiklerle yapılan karşılaştırmalar, Türkiye’deki fiyat artışının sadece enflasyonla açıklanamayacak kadar derin bir yapısal soruna işaret ettiğini ortaya koyuyor. Etin sadece sofradan değil, gündelik yaşamdan da uzaklaştığı bu süreçte, vatandaşların temel beslenme hakları ekonomik baskılarla sınırlı hale geliyor. Tüm bu gelişmeler ışığında Türkiye’de et, artık çoğu hane için erişilmesi güç bir ürün haline gelmiş durumda.
